Hustad hiver nye batterier i kalkulatoren og lar det stå til.
Nordmenn betalte 41 milliardar kroner meir for straumen i desember 2021 enn i desember 2020. Statnett vil ha oss til å tru at det er god samfunnsøkonomi.
tinyurl.com
"Det er to ting som er lett å gløyma i denne saka – to tilhøve som Statnett ignorerer, truleg av di dei meiner det ikkje er deira oppgåve å seia noko om desse problema: Det eine er kor liten den norske krafteksporten er samanlikna med forbruket innanlands, det andre er problemet med transaksjonskostnader ved endra straumprisar og påfylgjande fordeling av velferd.
Vi kan samanlikna desember 2020 med desember 2021: Statistisk sentralbyrå har nett publisert nye tal for desember i fjor. Dei er uvanlege. I desember 2020 var omsetninga, som inkluderer straumpris, nettleige og offentlege avgifter, i norsk kraftforsyning på 11.952 millionar, eller knapt 12 milliardar kroner.
I desember 2021 var det same talet 55.173 millionar, eller drygt 55 milliardar. På grunn av den ekstreme prisauken på straum var omsetninga 4,6 gonger høgre i desember 2021 enn i 2020. 2 av desse 43 milliardane i omsetningsauke eller høgre prisar var det utlendingar som stod for. Resten, 41 milliardar, var det nordmenn som stod for gjennom høgre straumpris, auka statlege avgifter og høgre nettleige. (...)
Nordmenn har i røynda opplevd ein skatteauke på 41 milliardar frå éin desember til ein annan. Held straumprisen seg oppe, snakkar vi om fleire hundre milliardar per år.
Jau, nettoeksporten og prisen på han gjekk opp frå desember 2020 til desember 2021. I desember 2020 fekk vi betalt 574 millionar for nettoeksporten, i desember 2021 2511 millionar. Desse knapt to milliardane i auka inntekter frå utlandet gjev ein velferdsvinst for Noreg. Men forsvarar vinsten ein auke i utgiftene for norske kraftkonsumentar på 41 milliardar?
Til dette vil ein professor i makroøkonomi seia at den store auken i inntekter for staten og kommunane gjev høve til fordeling. Til dømes kan alle dei 41 milliardane i auka straumkostnader som nordmenn har opplevd, gå til skattelette. Men det veit vi ikkje kjem til å henda. Makroteori er av og til berre teori. Kommunane gjev aldri frå seg store kraftinntekter. Og regjeringa gjekk til val på å auka skattane, ikkje redusera dei.
Jau, staten og kommunane kjem til å nytta ekstravinsten til å tilby fleire tenester, men desse tenestene vil ikkje på langt nær alle som har betalt myke meir i straum, få nytte av. (...)
Sjølv om staten no deler tilbake ein brøkdel av dei auka strauminntektene som straumstøtte, har mange hushald og dei fleste verksemder fått eit velstandstap på grunn av auka straumprisar og dimed auka mva. Dei færraste kan rekna med å få ein tilsvarande sum velferd attende frå staten og kommunane. Fordeling av velferd har dessutan transaksjonstap. Verdiar går tapt. Nav er ikkje gratis. (...)
I tredje kvartal 2021 var fastprisen den kraftkrevjande industrien betalte per kWh før avgifter på 38,2 øre, ein oppgang på 34,5 prosent frå året før. Dei som gjekk inn fastpriskontraktar i tredje kvartal, betalte klart meir enn før og var dei som drog opp gjennomsnittsprisen.
Langt verre var stoda i tenesteytande næringar og industrien utanom den kraftkrevjande industrien. Dei opplevde ein prisauke på høvesvis 602 og 614 prosent. Her er vi verkeleg framme ved noko den samfunnsøkonomisk analysen til Statnett ikkje diskuterte eller fanga opp. I kjølvatnet av ein slik prisauke kjem arbeidsløyse, inflasjon, flytting og øydelagd familieøkonomi. Til dømes er det slik at éin av ti personar som vert oppsagde frå ei stilling på grunn av konkurs eller nedskjeringar, ikkje kjem attende i arbeid, men hamnar permanent på Nav.
Om den høge prisen på straum på grunn av nye utanlandskablar held fram, kjem mange einsidige industristader og mange verksemder til å forsvinna. Spørsmålet er om kostnaden for velferdsstaten og dei menneska som vert råka av prisauken, ikkje vert høgre enn den samfunnsøkonomiske vinsten Statnett i 2013 rekna seg fram til."