Læreplanene, ja. Eg har på ein eller annan måte vorte påverka av alle vi har hatt til no.
- Normalplanen av 1939. Fantastisk god plan, der det vart stilt minstemål til kva utstyr ein skule skulle ha. Fokus på å vere "eit gagnleg menneske i heim og samfunn". Kunstfag var kjønnsbetinga, slik at gutane skulle lære nok sløyd til å kunne lage/reparere møblar og utstyr. Jentene måtte kunne lage klede, så vel som anna. fyrsteklassingane gjekk 15 timar i veka, medan 7.skuleåret var det siste av dei obligatoriske. Etterpå kunne du gå på realskule, framhaldsskule eller folkehøgskule. Dei som fullførte realskulen fekk starte på gymnaset, som seinare førte folk til universitet, god løn og status.
- Mønsterplanen av 1974. Denne kom akkurat då eg var ferdig med ungdomsskulen. Ting hadde endra seg. Kunsfaget tona ned det handverksmessige, no skulle vi vere kunstnarar. Vi fekk fri på laurdagane, og lenger skuledag. Vi fekk også obligatorisk 9-årig skule, og ei omlegging til ungdomsskule og kursplaninndeling, eit eksperiment som fall uheldig ut, og som ein gjekk bort frå så fort det lot seg gjere.
- M87, og kanskje utkastet M85 var norsk skule på sitt beste. Ei læreplan som lærarane fekk stor fridom til å utøve etter eige hovud.87, diverre skjedde det samstund ei "kommunereform" der kommunene fekk høve til å disponere pengane friare, og dermed la dei ned skular i fleng for å spare pengar som kunne brukast til anna. Og lite overordna regelverk som kunne sikre kvaliteten. Statsråden var fyrst Kjell Magne Bondevik, hugsar ikkje korleis det gjekk med skulepolitikken, men eg vart iallfall "omvend", og synes framleis at KrF driv god skulepolitikk når det kjem til distrikta. M 87 er min favoritt, sikkert på grunn av at lærarane fekk ein time i veka der denne læreplanen skulle studerast og dei lokale læreplanene utformast i fellesskap. Det gjorde at lærarane no fekk mindre leseplikt, og lærebøkene mindre styring over undervisninga, for det vart no veldig lærarstyrt. Personleg hamna eg i eit fantastisk kollegium som breidde seg ut over Sogn og Fjordane, i eit digitalt nettverk lenge før Internett. Lang historie, men svært lærerikt.
- L97 Gudmund Hernæs sitt eksperiment på einsretting. Obligatorisk Alf Prøysen i 2.klasse. Dette gjorde at fokuset vart på barnesangane hans, og lite av dei meir spennande visene han dikta. No skjedde det mykje skulepolitisk, og tendensen til skulenedlegging aksellererte. Samstundes skulle 6-åringane overførast frå barnehagen til å verte nye fyrste klasse. Eit gigantisk eksperiment som vi i ettertid ser slo fullstendig feil, og som hadde vorte retta opp, om det ikkje hadde vore for kostnadane og prestisjenederlaget.
- Kunnskapsløftet. I 2006. Vektinga av dei praktisk-estetiske faga endra seg veldig. Eg vart nøydd til å undervise i Kunst og Handverk, noko eg kvidde med for. Men så las eg læreplanen grundigare, og fann ut at eg kunne fokusere på kunsthistorie og dei ulike periodene. Når eg dessutan hadde norsk og musikk i fagkrinsen, vart det langt enklare enn eg trudde. Det vart meir fokus på teori. Fyrsteklassingane skulle lære seg å sitte meir i ro, og lovnaden om at fyrste klasse skulle ha med seg pedagogikken frå barnehagen vart gløymd. Faga engelsk, norsk og matematikk vart meir eller mindre definert som dei viktigaste.
- Kunnskapsløftet 2020. Dette vert mi siste læreplan. 10-klassingane slepp denne, og eg underviser dei etter den gamle standarden i musikk, KRLE og sal&scene. Skal ikkje seie så mykje om denne, men eg ser nokre skulepolitiske tiltak som er verd å tenke over
- Lærarutdanninga er no delt i to. Ikkje lenger almennlæraren som er tenkt å kunne undervise alt frå fyrste til tiande klasse. No spesialiserast det i to grupper, 1 - 7 klasselærarar og 5-10 klasselærarar. Dette vil i praksis seie at vi får ungdomsskuletenking, og ein barneskuletenkande lærargruppe. Kombinerte skular vil det truleg verte mindre av, all den tid Tomas & co messar om at skular må vere store. Lærarstudentane vil helst ha jobb i ungdomsskulen (eg undrar meg over denne tendensen, all den tid det meste spennande skjer i barneskulen, og handlingsrommet til læraren er mykje større)
- fyrsteklassingane er i ferd med å verte "teoretifiserte". Born i6-årsalder treng eigen pedagogikk, og dei som kan dette (bortsett frå den viktige leseopplæringa og grunnleggande matematikk) er underbetalte kvinner som jobbar i institusjonar med ungar frå 0 - 5 år. for store klassar av 5/6-åringar treng andre arenaer enn klasserom, og ei anna rytme rundt arbeidet, større behov for tilrettelegging, og mindre teoretisk tilnærming.
- Utdannarane har hatt ei svært dårleg lønnsutvikling dei siste 20 åra. Og ved siste oppgjer var lønsutviklinga halvparten av frontfaga.. Det kjem til å bli stor lærarmangel om få år er min spådom.
Dette kunne det vore skrive mykje meir om, men no er det frukost. Med rundstykke!
