Mange her er ekstremt kritiske til offentlig skole. Jeg er av den oppfatning at det beste er å styrke den offentlige skolen, men siden jeg ikke er helt fornøyd slik det er nå i storbyen Bergen bruker jeg et femsifret beløp på skolepenger til min tolvårings privatskole. Det jeg lurer litt på er om jeg er den eneste som har foretatt det valget? For hvis det er slik at skolen er så fryktelig dårlig, hvorfor "straffer" dere barna deres med å sende dere til den? Av prinsipp, slik at dere har noe å klage på? Eller kanskje fordi skolepengene utgjør en MI-effektforsterker i året? For det er jo klart at man kan ikke ofre den nødvendige hifi-dopen for å sikre barnas skolegang.
Såvidt jeg skjønner det så er forresten heller ikke den finske modellen samsvarende med de borgerliges alternativ til de rødgrønne, eller tar jeg feil der?
Offentleg skule er ikkje det som den eingong var.
Når det er sagt, er det mange offentlege skular som driv svært godt, og der dei er ekstremt flinke å følgje opp elevane. Eg kjenner ganske mange lærarar som jobbar på slike fyrtårn-skular, og det er absolutt til å ta av seg hatten for desse.
Eg veit om mange gode, store skular, men eg vil spesielt applaudere lærarar på fleire små skular som driv noko av det beste grunnskulenivå som tenkjast kan.
Her i landet, ja.
Eg torer ikkje å trekkje dei fram med namn her, men de kan t.d. sjekke litt på
www.lufs.no så ser de mitt pedagogiske credo. Samordninga av det pedagogiske utviklingsarbeidet skjer dessutan heilt på privat basis.
I tillegg til fyrtårna, er det også skular som drivast godt, trass i svært dårleg ressursgrunnlag. Dette går nokre år, men når gode rutiner og strukturar etter kvart forvitrar, er det ikkje til å unngå at slitasjen på både menneskleg og materielt plan fører til dårlegare kvalitet. At desse ikkje oppfattast som kostnadseffektive, skjønar eg ikkje....men det er på lang sikt svært uheldig med slik utarming av våre kanskje aller viktigaste institusjonar (altså: i tillegg til grunnskule, tenkjer eg også på kvalitetsbarnehagar)
Dei private alternativa finnest i mange variantar. Utgangspunktet for desse var at ulike dissentersamfunn ynskte å ha ideologiske alternativ til det offentlege skuletilbodet. Altså privatisering ut frå religiøst syn. Det finnest svært gode slike skular, for det ligg i sakens natur at desse foreldra er svært interesserte i korleis skulen drivast. Tett oppfylging av ungane er det også frå skulens side, så langt eg har vore i stand til å sjå slike tilbod, men her har eg ikkje eigen erfaring å snakke om. Ettersom alternative livssyn gjerne er kritiske til våre postmoderne verdiar, vil eg tru at foreldregruppa i slike skular er svært sterke når det gjeld sosial kapital, men samstundes er det altså eit livssyn som sikkert ikkje passar for alle.
Neste kategori er utanlandsskular. Alle desse er private, og kjem inn under tilskotsordningane for slike (ver obs på at det er svært gode tilskotsordningar til privatskular, og at mange slike får større tilskot frå staten pr elev enn kva offentleg skular får frå kommunane. Såleis kan det vere gunstig - på kort sikt, iallfall, å opprette privatskular. Men kommunane får tilsvarande trekk i rammeoverføringane etter eit år eller to - desse elevane i privatskulane er ikkje kommuna sitt ansvar, når midlane går direkte dit. Dei fleste kommunar får nok totalt meir overført til skuledrift, men privatisering vil gje eit meir førutseieleg langtidsbudsjett for skulen)
Eg finn det naturleg å dele utanlandsskulane inn i tre kategoriar, alt etter kva foreldretype som er dei "styrande" for verdiar m.m. (men eg skal passe meg for å utdjupe skilnadane). Desse tre er misjonærskulane, Nord-skulane og Syden-skulane. Vi kan ikkje komme inn på desse her, men lat meg seie at eg oppfattar dei som svært ulike.
Den tredje kategorien privatskular er dei som er drivne ut frå ein alternativ pedagogikk. Her er nok Steinerskular dei mest kjende. Personleg har eg ikkje sansen for Rudolf Steiner sin pedagogikk (eller verdsbilde for den del), men ser at mange har gode erfaringar frå slike skular. Steinerskular har vore kjende for å "sjå" elevar som fell utanfor i det offentlege skulesystemet, men eg har ingen dokumentasjon på at dette faktisk er tilfelle i dag. Likevel, den som har lese Bjørneboe "Jonas" (alle pedagogar bør lese denne boka med 4 - 5 års mellomrom), har gjort seg sine tankar.
Montessori-skular er det andre pedagogiske alternativet. Pedagogikken til Maria Montessori er etter mitt syn langt meir fornuftig enn Steiner, og har ein struktur som gjev strammare rammer rundt barnet, men som samstundes sosialiserer til å arbeide og AFEL ("ansvar for eiga læring"). Det er fasinerande å sjå korleis ungane på ein måte flyt rundt i systemet, medan dei heile tida har ein dønn strukturert arbeidsdag. Denne arbeidsforma liknar veldig mykje på det vi kjenner frå norsk "nærmiljøpedagogikk" (ei strukturering av elevane som liknar stasjonsundervisning), men er tufta på Montessori sin ideologi i staden for den norske snusfornuftige og smålåtne pedagogiske tradisjon (som ser ut til å vere på veg ut no) Eg har stor sans for at ein utarbeider ein "ny" nærmiljøpedagogikk som kan brukast til å tufte privatskular på, der ein tek utgangspunkt i den klassiske, norske måten å drive landsfolkeskule på. (Didaktikken i desse skulane kan interesserte finne ut i m.a. Karl Bakke "Arbeismåten i landsfolkeskulen" - ei fantastisk framsynt bok som kom ut ca under krigen, og som eg ynskjer meg til jul. Ho er nemleg vanskeleg å få tak i)
Så har vi til sist friskulane. Dette er skular som berre er private, utan at dei har andre læreplanar eller krav enn dei vi brukar i den offentlege skulen. Det er ikkje mange slike, for dei raudgrøne er prinsipielle motstandarar. Dei kan altså berre godkjennast når vi har blå regjeringar. (Som til gjengjeld er svært glade i slike ut frå prinsipp. Eg tenkjer at det finnest ideologar som også alltid handlar taxfri-varer når dei er på tur, trass i at desse oftast er dyrare enn i vanlege butikkar, at det ikkje skjer ut frå prisvurderingar, men fordi ein på flyplassar ikkje betalar moms, og heile kjøpesummen kan gå i lomma på private aktørar, ikkje denne forferdelege offentlege staten dei avskyr).
Eg må skunde meg å seie at eg absolutt er for friskular. Nokre plassar har det dukka opp friskular i bygga til nedlagde offentlege skular, slik at nærmiljøa har hatt skuletilbod der det offentlege tilbodet har basert seg på busstransport vekk frå lokalsamfunnet til skulen i kommunesenteret - altså dels ei kraftig sosialisering bort frå nærmiljøet, og til dels framandgjering av elevane i høve det nærmiljøet skulen ligg i (det er naturlegvis slik at skulen sin bruk av nærmiljø tyder å bruke områda som ligg så nær at ein ikkje treng busstransport. Difor kjem det elevar til ein "sentralskule" som i praksis svært sjeldan har hatt kameratar på besøk. Til gjengjeld brukar foreldra ekstra mykje ressursar på å transportere dei til organiserte aktivitetar på "framand grunn".)
No skreiv eg for mykje igjen...men mitt poeng er at ein bør vere minst like kritisk til private skular som til offentlege.
