Spørsmål @ Asbjørn og Bolinder...Her er pr nyere måleverdier fra 1998 mellom div rør og transistor typer. Forholdsvis en medium mu triode, en pentode rør, en lav volt bipolar transistor, en lav volt Junction FET (JFET) samt en høy volt bipolar transistor og en høy volts MOSFET, ref linker under...
Barbour [1] deler bruken av røyrforsterkarar i tre bruksområde:
1) musikkinstrument
2) studioutstyr
3) attgjevingsutstyr (high-fidelity)
1) Musikkinstrument
Som nemnt i [1] er det fyrst og fremst i gitarforsterkarar at røyr vert nytta. Då er det eit mål å forvrenga lyden, noko som i stor grad skjer i utgangstransformatorane. Det vert vel òg nytta opne høgtalarkabiett, som på 50-talet! Eg likar ikkje elgitar, så denne type musikk høyrer eg ikkje på. Eg har ingen ting i mot at andre gjer det, så lenge eg slepp.
2) Studioutstyr
Det vert peika på at røyrforsterkarar vert nytta for å farga lyden på ein bestemt måte. Det er vel kjent at nokre studio og musikarar strevar etter å ha "sin eigen lyd", slik at dei lettare vert attkjende. Eg høyrer berre på akustisk musikk (klassisk og folkemusikk, og av og til jazz som vart innspela før elgitarane vart innførte (eg burde nok ha levd på 1600-talet). Eg er berre interessert i å attskapa lyden i konsertsalen i lytterommet, så godt det let seg gjera. Eg har difor ingen interesse av å farga lyden på ein bestemt måte.
Når røyr vert nytta i mikrofonforsterkarar er det vel òg som oftast for å farga lyden. Då vert mikrofonforsterkaren ein del av musikkinstrumentet, og hamnar i den kategorien musikk som eg ikkje likar. Andre må gjerne høyra på denne typen musikk, berre eg slepp. Det er i dag muleg å laga gode (nøytrale) mikrofonforsterkarar med transistorar, så eg ser ingen grun til å nytta ein utdatert teknologi som røyr.
3) Attgjevingsutstyr
Effektforsterkarar med røyr har alt for stor kjeldeimpedanse til å driva elektromagnetiske høgtalarar, så dei aller fleste røyreffektforsterkarane er utstyrte med utgangstransformator. Desse er ulineære og genererer forvrengning, som eg meiner er ein uting. Det bør vera musikarane, og dirigenten, si oppgåve å fastsetta klangbalansen. Forsterkarar skal, etter mi meining, ikkje legga til eler trekka frå noko.
I [1] vert det vist forvrengningsspektra for nokre røyr- og transistorforsterkarar. Transistortrinna som er vist vert vel så godt som aldrig nytta i moderne forsterkarar. I ein transistorforsterkar nyttar ein ofte teknikar som konstantstraumgeneratorar, cascode-trinn, tilbakekopling, etc., og det er ikkje noko problem å få svært låge verdiar for harmonisk forvrengning. I ein røyrforsterkar kan ein ikkje, av praktiske grunnar, nytta alt for mange røyr. Transistorar, derimot, er billige, og ein det kostar svært lite å setta inn ein ekstra straumspegel, til dømes. Røyr finst heller ikkje i komplimentare utgåver, medan bipolare transistorar finst som NPN og PNP, og FET som n- og p-kanal. Så ein har fleire "byggeklossar" til rådvelde når ein konstruerer ein transistorforsterkar.
Eit av dei få områda der ein kanskje kan forsvara å nytta rør er i effektforsterkarar til elektrostatiske hørlurar, for dei (hørlurane) representerer ei last med høg impedans, som røyrforsterkarar kan driva utan utgangstransformator. Med det er ikkje utenkjeleg at ein kunne laga like gode forsterkarar med moderne transistorar.
Det vart synt til bruk av elektrolyttkondensatorar i [1]. Jau, dei er ulineære, men ingen seriøs konstruktør nyttar vel elektrolyttkondensatorar i signalvegen i dag.
Når det gjeld populariteten av sokalla "high-end-røyrforsterkarar" har det truleg like mykje med god, eller villeiande?, marknadsføring å gjera som med kvaliteten. Det er mange som tener godt på produksjon og sal av røyrforsterkarar.
Referansar
[1] E. Barbour, The cool sound of tubes, IEEE Spectrum, aug. 1998, ss. 24-35.